PEP
Ostatni ratunek przed HIV
PEP – profilaktyka poeskpozycyjna
Kontakt z krwią, spermą, czy innym materiałem osoby zakażonej wcale nie musi oznaczać, że Ty też zakazisz się HIV. Odpowiednio wcześnie przeprowadzona procedura tzw. postępowania poekspozycyjnego może uchronić Cię przed zakażeniem.
Co to jest PEP?
Profilaktyka poekspozycyjna, która ma na celu przeciwdziałanie zakażeniom HIV, HBV, HCV potencjalnie nabytym w wyniku ekspozycji seksualnej, zawodowej i niezawodowej.
To zestaw procedur i badań określających, czy nastąpiło ryzyko, jakie ono było, z jakimi potencjalnie chorobami to ryzyko mogło być związane oraz podjęcie decyzji o konieczności zażycia leków. Dotyczy profilaktycznego stosowania leków przeciwko wirusowi HIV, w kierunku innych chorób przenoszonych drogą płciową i ewentualnie szczepień, np. przeciw WZW typu B.
Kiedy należy zacząć PEP?
Najlepiej w ciągu pierwszych 24 godzin od ryzykownej sytuacji. Maksymalny czas na podanie leków to 72 godziny. Każda godzina po dobie od ryzykownego zachowania zmniejsza ich skuteczność.
Co należy zrobić po ryzykownej sytuacji?
Należy zgłosić się do placówki medycznej zajmującej się postępowaniem poekspozycyjnym.
Co zrobić po ryzykownym kontakcie?
- Oczyść śluzówki z materiału zakaźnego
Np. przepłucz usta, umyj prącie, przepłucz pochwę, odbyt. Uważaj, żeby nie uszkodzić śluzówek.
- Porozmawiaj z partnerem
Zapytaj o jego/jej aktualne badania i ryzyka związane z zakażeniem HIV i innymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową.
- Jeśli partner jest zakażony, poproś o aktualne wyniki
Najlepiej, żeby decyzję o włączeniu profilaktyki podjął lekarz, który ma dostęp do wyników badań osoby zakażonej
- Zgłoś się do lekarza / placówki medycznej
Skontakuj się z wyspecjalizowaną placówką, w której może zostać podjęta decyzja o włączeniu leków związanych z profilaktyką poekspozycyjną HIV. Aby tego potencjalnego zagrożenia uniknąć podejmuje się decyzję o wdrożeniu profilaktyki PEP.
Im szybciej, tym lepiej
Zróbcie to razem
Możesz temu zapobiec
Dowiedz się, czy jesteś narażony
Ekspozycja seksualna
W sytuacji kontaktu śluzówek z materiałem potencjalnie zakaźnym osoby, co do której nie możemy być pewni czy nie jest zakażona wirusem HIV lub wiemy, że jest zakażona, ale nie wiemy czy jest w pełni skutecznie leczona antyretrowirusowo.
Osoby prowadzące aktywne życie seksualne.
Nasienie
Krew
Wydzielina z odbytu
Wydzielina z dróg rodnych
Ekspozycja zawodowa
Kiedy uszkodzone tkanki skóry lub błony śluzowe są narażone na kontakt z materiałem potencjalnie zakaźnym w trakcie wykonywania działalności zawodowej. Jest to traktowane jako wypadek przy pracy.
Personel medyczny wszystkich szczebli, personel laboratoryjny, policja, straż miejska, personel medyczny i niemedyczny zakładów karnych, personel sprzątający itp.
Krew
Surowica
Osocze
Płyn z opłucnej
Płyn stawowy
Płyn z otrzewnej
Treść ropna
Wydzielina z dróg rodnych
Nasienie
Nie zakaża ślina, mocz, kał bez domieszki krwi
Ekspozycja niezawodowa
W przypadku zakłucia, narażenia na kontakt z krwią oraz innymi płynami zakaźnymi, np. podczas udzielaniu pomocy poszkodowanym, w trakcie bójki.
Wszystkie osoby mające kontakt z krwią i płynami zakaźnymi.
Krew
Surowica
Osocze
Płyn z opłucnej
Płyn stawowy
Płyn z otrzewnej
Treść ropna
Wydzielina z dróg rodnych
Nasienie
Ekspozycje zawodowe oraz niezawodowe tzw. wypadkowe (przypadkowe zakłucie igłą, przemoc seksualna) są obsługiwane w ramach NFZ w specjalistycznych placówkach. Dotyczy to również kosztu leków przyjmowanych w ramach procedury poekspozycyjnej.
Pozostałe ekspozycje (niezwiązane z czynnościami zawodowymi lub wypadkiem), wynikające z dobrowolnego narażenia na zakażenie chorobami przenoszonymi drogą płciową (w tym HIV) mogą być załatwione w ramach NFZ w specjalistycznej poradni. Jednak leki stosowane w postępowaniu poekspozycyjnym są kupowane w ogólnodostępnych aptekach na koszt pacjenta.
Dowiedz się więcej
W kontekście zdrowia seksualnego PEP to angielski skrót od Post-exposure Prophylactis, co oznacza profilaktykę poekspozycyjną, głównie w przypadku zagrożenia zakażeniem HIV, HBV, HCV.
Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS najlepiej zastosować emtricitabine/tenofovir lub azotymidine/lamivudine + do jednego z tych preparatów dołączyć tak zwany inhibitor protezy wzmacniany ritonavirem (lpinavir/ritonavir lub darunavir/ritonavir) albo inhibitor integrazy (raltegravir).
Uszkodzenia śluzówek (np. podczas penetracji odbytu), uszkodzenia wędzidełka napletka, krwawienia, współistnienie innych chorób przenoszonych drogą płciową, stany zapalne w obrębie odbytu
W nasieniu, zwykle nawet w większym stężeniu niż we krwi.
Najbardziej ryzykowny jest wytrysk nasienia osoby zakażonej do odbytu niezakażonej osoby.
Wszystkie sytuacje stwarzające ryzyko zakażenia HIV nazywamy ekspozycją. Jest to każdy kontakt z materiałem biologicznym (HIV+ lub o nieznanym statusie serologicznym), m.in. kontakt seksualny, przypadkowe zakłucie igłą, udzielanie pierwszej pomocy rannemu, dzielenie się sprzętem iniekcyjnym lub innymi akcesoriami do podawania substancji psychoaktywnych lub substancji wspomagających rozwój mięśni, gwałt, napaść lub bójka, podczas której doszło do uszkodzenia ciała i wypływu krwi.