PEP

Ostatni ratunek przed HIV

PEP – profilaktyka poeskpozycyjna

Kontakt z krwią, spermą, czy innym materiałem osoby zakażonej wcale nie musi oznaczać, że Ty też zakazisz się HIV. Odpowiednio wcześnie przeprowadzona procedura tzw. postępowania poekspozycyjnego może uchronić Cię przed zakażeniem.

Co to jest PEP?

Profilaktyka poekspozycyjna, która ma na celu przeciwdziałanie zakażeniom HIV, HBV, HCV potencjalnie nabytym w wyniku ekspozycji seksualnej, zawodowej i niezawodowej.

To zestaw procedur i badań określających, czy nastąpiło ryzyko, jakie ono było, z jakimi potencjalnie chorobami to ryzyko mogło być związane oraz podjęcie decyzji o konieczności zażycia leków. Dotyczy profilaktycznego stosowania leków przeciwko wirusowi HIV, w kierunku innych chorób przenoszonych drogą płciową i ewentualnie szczepień, np. przeciw WZW typu B.

Kiedy należy zacząć PEP?

Najlepiej w ciągu pierwszych 24 godzin od ryzykownej sytuacji. Maksymalny czas na podanie leków to 72 godziny. Każda godzina po dobie od ryzykownego zachowania zmniejsza ich skuteczność.

Co należy zrobić po ryzykownej sytuacji?

Należy zgłosić się do placówki medycznej zajmującej się postępowaniem poekspozycyjnym.

Umów wizytę
Kiedy kontakt jest ryzykowny?

Co zrobić po ryzykownym kontakcie?

  1. Oczyść śluzówki z materiału zakaźnego

    Np. przepłucz usta, umyj prącie, przepłucz pochwę, odbyt. Uważaj, żeby nie uszkodzić śluzówek.

  2. Porozmawiaj z partnerem

    Zapytaj o jego/jej aktualne badania i ryzyka związane z zakażeniem HIV i innymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową.

  3. Jeśli partner jest zakażony, poproś o aktualne wyniki

    Najlepiej, żeby decyzję o włączeniu profilaktyki podjął lekarz, który ma dostęp do wyników badań osoby zakażonej

  4. Zgłoś się do lekarza / placówki medycznej

    Skontakuj się z wyspecjalizowaną placówką, w której może zostać podjęta decyzja o włączeniu leków związanych z profilaktyką poekspozycyjną HIV. Aby tego potencjalnego zagrożenia uniknąć podejmuje się decyzję o wdrożeniu profilaktyki PEP.

Im szybciej, tym lepiej

Ryzyko przeniesienia chorób związanych z kontaktami seksualnymi jest wzajemne, dlatego najlepiej umówić się na wspólne badania wykonane w możliwie najbliższych godzinach po ryzykownej sytuacji.

Zróbcie to razem

Zwykle badania w kierunku HIV i innych chorób związanych z seksem, nawet jeśli były ujemne, zostały wykonane wcześniej i z tego względu na wykonanie badań należy umówić się z osobą, która była źródłem ryzyka.

Możesz temu zapobiec

Skuteczne leczenie zakażenia HIV zmniejsza w znacznym stopniu ryzyko przeniesienia zakażenia na drugą osobę przy kontaktach seksualnych, lecz w sytuacji ryzyka należy mieć co do tego pewność.

Dowiedz się, czy jesteś narażony

Ekspozycja seksualna

Kiedy występuje ryzyko?

W sytuacji kontaktu śluzówek z materiałem potencjalnie zakaźnym osoby, co do której nie możemy być pewni czy nie jest zakażona wirusem HIV lub wiemy, że jest zakażona, ale nie wiemy czy jest w pełni skutecznie leczona antyretrowirusowo.

Kto jest narażony?

Osoby prowadzące aktywne życie seksualne.

Materiał zakaźny

Nasienie
Krew
Wydzielina z odbytu
Wydzielina z dróg rodnych

Ekspozycja zawodowa

Kiedy występuje ryzyko?

Kiedy uszkodzone tkanki skóry lub błony śluzowe są narażone na kontakt z materiałem potencjalnie zakaźnym w trakcie wykonywania działalności zawodowej. Jest to traktowane jako wypadek przy pracy.

Kto jest narażony?

Personel medyczny wszystkich szczebli, personel laboratoryjny, policja, straż miejska, personel medyczny i niemedyczny zakładów karnych, personel sprzątający itp.

Materiał zakaźny

Krew
Surowica
Osocze
Płyn z opłucnej
Płyn stawowy
Płyn z otrzewnej
Treść ropna
Wydzielina z dróg rodnych
Nasienie

Nie zakaża ślina, mocz, kał bez domieszki krwi

Ekspozycja niezawodowa

Kiedy występuje ryzyko?

W przypadku zakłucia, narażenia na kontakt z krwią oraz innymi płynami zakaźnymi, np. podczas udzielaniu pomocy poszkodowanym, w trakcie bójki.

Kto jest narażony?

Wszystkie osoby mające kontakt z krwią i płynami zakaźnymi.

Materiał zakaźny

Krew
Surowica
Osocze
Płyn z opłucnej
Płyn stawowy
Płyn z otrzewnej
Treść ropna
Wydzielina z dróg rodnych
Nasienie

Ekspozycje zawodowe oraz niezawodowe tzw. wypadkowe (przypadkowe zakłucie igłą, przemoc seksualna) są obsługiwane w ramach NFZ w specjalistycznych placówkach. Dotyczy to również kosztu leków przyjmowanych w ramach procedury poekspozycyjnej.

Pozostałe ekspozycje (niezwiązane z czynnościami zawodowymi lub wypadkiem), wynikające z dobrowolnego narażenia na zakażenie chorobami przenoszonymi drogą płciową (w tym HIV) mogą być załatwione w ramach NFZ w specjalistycznej poradni. Jednak leki stosowane w postępowaniu poekspozycyjnym są kupowane w ogólnodostępnych aptekach na koszt pacjenta.

Dowiedz się więcej

W kontekście zdrowia seksualnego PEP to angielski skrót od Post-exposure Prophylactis, co oznacza profilaktykę poekspozycyjną, głównie w przypadku zagrożenia zakażeniem HIV, HBV, HCV.

Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS najlepiej zastosować emtricitabine/tenofovir lub azotymidine/lamivudine + do jednego z tych preparatów dołączyć tak zwany inhibitor protezy wzmacniany ritonavirem (lpinavir/ritonavir lub darunavir/ritonavir) albo inhibitor integrazy (raltegravir).

Uszkodzenia śluzówek (np. podczas penetracji odbytu), uszkodzenia wędzidełka napletka, krwawienia, współistnienie innych chorób przenoszonych drogą płciową, stany zapalne w obrębie odbytu

W nasieniu, zwykle nawet w większym stężeniu niż we krwi.

Najbardziej ryzykowny jest wytrysk nasienia osoby zakażonej do odbytu niezakażonej osoby.

Wszystkie sytuacje stwarzające ryzyko zakażenia HIV nazywamy ekspozycją. Jest to każdy kontakt z materiałem biologicznym (HIV+ lub o nieznanym statusie serologicznym), m.in. kontakt seksualny, przypadkowe zakłucie igłą, udzielanie pierwszej pomocy rannemu, dzielenie się sprzętem iniekcyjnym lub innymi akcesoriami do podawania substancji psychoaktywnych lub substancji wspomagających rozwój mięśni, gwałt, napaść lub bójka, podczas której doszło do uszkodzenia ciała i wypływu krwi.